Garantovana penzija je uvedena u više od 100 država, među kojima su i dvije iz regiona, Hrvatska i Sjeverna Makedonija, a nedavno je najavljena i u Srbiji, kao dio projekta “Skok u budućnost – Srbija EXPO 2027”. Pravo na tu naknadu imali bi oni građani koji nisu ostvarili uslov za penzionisanje, koji nikada nisu bili zaposleni, poput domaćica, ili im nisu uplaćivani doprinosi. Visina te penzije u svijetu varira, a koliko bi iznosila u Srbiji još se ne zna, mada je objelodanjena minimalna cifra.

Ministar za brigu o selu Milan Krkobabić u januaru ove godine najavio je socijalnu garantovanu penziju u skladu sa programom “Skok u budućnost – Srbija EXPO 2027”.

On je dodao da će resorno ministarstvo u narednom periodu započeti prikupljanje podataka o potencijalnim korisnicima socijalne garantovane penzije.

Ko će imati pravo na garantovanu penziju?

Prema Krkobabićevim riječima, garantovana penzija namijenjena je svim ljudima, i muškarcima i ženama, koji su stariji od 65 godina, a koji nisu u penziji, niti to mogu da budu, jer nisu ispunili osnovni uslov od 15 godina radnog staža, niti imaju imovinu.

Uslov je i da korisnici garantovane penzije nemaju bilo kakve druge prihode.

Mada ljudi bez primanja, a koji nisu ispunili uslove za penzionisanje, ima u gradovima, pretežno ipak žive u selima. Također, iako u ovu kategoriju spadaju i muškarci, većina su žene, prneosi N1.

Prema riječima srbijanskog ministra, pravo na nju bi imali građani koji se nalaze u zoni siromaštva, i treba da bude “jedna vrsta nadoknade za odricanja, trpeljivost i povrijeđeno dostojanstvo jednog broja ljudi koji nikada neće ostvariti pravo na penziju, a cijeli život su marljivo radili”.

Kolika će biti garantovana penzija?
Iako je još uvijek prerano govoriti o tačnim iznosima, Krkobabić je najavio da socijalna garantovana penzija neće biti manja od 100 eura u dinarskoj protivvrijednosti. To je, po akutelnom kursu, skoro 11.700 dinara.

Gdje postoje garantovane penzije?
Socijalna penzija uvedena je u više od 100 država. U regionu, nama najbliže države sa ovakvom vrstom pomoći su Hrvatska i Sjeverna Makedonija, gdje garantovana penzija iznosi 150 eura.

U svijetu inače postoje dva vida socijalne garantovane penzije.

Prvi je univerzalna socijalna penzija, koja je dostupna svim starijim osobama bez primanja, a koja ispunjavaju starosni uslov.

Drugi vid su socijalne penzije sa provjerom, dostupne siromašnim starijim osobama, koja moraju da ispune više uslova, poput prebivališta, državljanstva, zarade, ukupnih prihoda, imovine…

Pod kojim uslovima je garantovana penzija dobra ideja?
Prema računici koju je prije četiri godine sproveo Centar za socijalnu politiku, ako bi socijalna penzija iznosila 10.000 dinara, ukupan godišnji rashod bio bi između 0,1 i 0,2 posto bruto domaćeg proizvoda.

Programska direktorica Centra za socijalnu politiku i profesorica FEFA fakulteta Gordana Matković kaže za Nova.rs da socijalna penzija nikako ne smije da bude veća od “regularnih” penzija, koje primaju oni građani koji su redovno plaćali poreze i doprinose i ostvarili radni staž. Ona podsjeća da su to u Srbiji poljoprivredne penzije, koje u prosjeku ne prelaze 16.300 dinara.

“Mora da postoji gornja granica, a kao prirodna granica nameće se iznos poljoprivredne penzije”, objašnjava.

Prema riječima Matković, ukoliko ne bi postojala razlika između najniže poljoprivredne i socijalne penzije, građani bi se demotivisali da rade.

“Tu onda ne bi bilo elementarne pravičnosti. Tu se onda otvara još jedna dilema – da li će se pravo na garantovanu penziju ostvarivati ukoliko penzioner nema primanja ili ukoliko čitavo domaćinstvo nema primanja”, kaže Matković.

Za kraj, ističe da garantovana penzija, pod odgovarajućim uslovima, ima smisla, s obzirom na to da je siromaštvo kod starijih zastupljenije nego kod bilo koje druge grupe ljudi u Srbiji.