Vlasti u Republici Srpskoj planiraju da definišu taj entitet u Bosni i Hercegovini kao državu srpskog naroda, da mu daju pravo na samoopredjeljenje, da osnuju svoju vojsku, i ukinu Vijeće naroda.

Sve ovo se, između ostalog, navodi u radnoj verziji novog Ustava RS, u koji je Radio Slobodna Evropa (RSE) imao uvid.

Radi se o odredbama koje su u suprotnosti sa Ustavom Bosne i Hercegovine.

Narodna skupština RS bi 12. marta trebalo da raspravlja o Nacrtu Ustava, što je još jedan secesionistički potez vlasti u RS, nakon što su prošle sedmice stupili na snagu zakoni o zabrani funkcionisanja sudskih i istražnih organa Bosne i Hercegovine na teritoriji entiteta.

Sem toga, na istoj sjednici poslanici će raspravljati i o osnivanju specijalnog suda i tužilaštva za "zaštitu ustavnog uređenja".

Ranije je pravni ekspert Davor Trlin za RSE rekao da novi Ustav ne smije biti u suprotnosti sa državnim Ustavom, odlukama Ustavnog suda BiH i visokog predstavnika.

Ustav BiH je Aneks 4. Dejtonskog mirovnog sporazuma, kojim je okončan rat u BiH 1995. godine.

Prema tom dokumentu, država može preuzeti nadležnosti "u onim stvarima u kojima se o tome postigne saglasnost entiteta".

Praktično sve nadležnosti koje vlasti RS žele da "vrate" na entitetski nivo, prebačene su na nivo države glasanjem u oba doma Parlamenta BiH, za šta su glasali i predstavnici RS.

'Država srpskog naroda'
U trećem članu novog Ustava se pominje da je Republika Srpska "država srpskog naroda i svih naroda i građana koji u njoj žive ravnopravno i bez diskriminacije učestvuju u vršenju vlasti".

Takođe se pominje da je RS "suverena na svom kopnenom području", kao i "rijekama, jezerima i vazdušnim prostorom iznad tih područja".

Prema Ustavu BiH, Republika Srpska i Federacija BiH su entiteti koji sačinjavaju Bosnu i Hercegovinu, i nemaju svojstva država.

Isto tako, suverenitet i teritorijalni integritet je prema državnom Ustavu rezervisan samo za državu BiH, a ne i entitete.

Ustavom se takođe želi produžiti mandat predsjednika RS sa četiri na pet godina, što je u suprotnosti sa Izbornim zakonom BiH.

Još jedna odredba je i prebacivanje glavnog grada RS iz Sarajeva u Banjaluku, u kojoj je sjedište većine entitetskih institucija.

Samoopredjeljenje i konfederacije
Novi Ustav RS dalje navodi da RS ima pravo na samoopredjeljenje, iako Ustav BiH to nigdje eksplicitno ne navodi.

U jednom od članova, navodi se i da se RS može udruživati u "složene državne zajednice federalnog ili konfederalnog uređenja sa susjednim i drugim državama ili grupom država"

Mogućnost stupanja u konfederaciju sa drugim državama je ranije bila sastavni dio Ustava RS, ali je kasnije uklonjena ustavnim amandmanima.

Uoči presude pred Sudom BiH, entitetski predsjednik Milorad Dodik, u izjavama je pominjao mogućnost konfederacije sa susjednom Srbijom.

Osnivanje vojske
"Republika Srpska ima svoju vojsku", glasi prvi stav 116. člana dokumenta.

Navodi se da se o njoj donosi poseban zakon, da njom komanduje predsjednik RS.

Takođe je istaknuto da svi građani imaju pravo i dužnost da brane i štite "suverenitet, teritorijalni integritet, nezavisnost i ustavni poredak RS".

Narodna skupština RS je nadležnost u oblasti odbrane prenijela na nivo BiH 1. septembra 2005. godine usvajanjem reforme odbrane.

Tom odlukom je praktično prihvaćeno ukidanje Ministarstva odbrane i Generalštaba Vojske RS, te podržana njena transformacija u Oružane snage BiH od početka 2006. godine.

Zakon o odbrani BiH je usvojila Parlamentarna skupština BiH krajem septembra 2005. godine, a za taj zakon su glasali i poslanici Dodikovog Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD).

Ukidanje Vijeća naroda RS
Vijeće naroda RS, posebno tijelo koje putem mehanizama zaštite "vitalnog nacionalnog interesa" kontroliše zakone usvojene u NSRS, uopšte se ne pominje u tekstu radne verzije.

Ovo tijelo je sačinjeno od tri osmočlana kluba konstitutivnih naroda u BiH, i jednog četvoročlanog kluba Ostalih, te se stara o ostvarivanju prava naroda da budu adekvatno zastupljeni u vlasti, kao i pitanjima obrazovanja, vjeroispovijesti, jezika, i sl.

Uspostavljeno je 2003. godine, na osnovu odluke Ustavnog suda BiH o konstitutivnosti naroda, koja propisuje da u zakonodavstvu oba entiteta moraju biti zastupljena sva tri naroda.

Nije najjasnije da li će Vijeće naroda učestvovati u proceduri donošenja ovog dokumenta, obzirom da trenutni Ustav RS ne definiše pisanje sasvim novog Ustava.

Procedura izmjene Ustava RS
Prijedlog izmjena Ustava mogu podnijeti entitetski predsjednik, Vlada, i najmanje 30 poslanika Narodne skupštine RS.

Nakon toga se utvrđuje Nacrt, koji ide na javnu raspravu, a sljedeći korak je glasanje o Prijedlogu u parlamentu, za šta je potrebna dvotrećinska većina, odnosno 56 od 83 poslanika.

Takođe je potrebna većina i u klubovima konstitutivnih naroda u Vijeću naroda RS. U Klubu Bošnjaka, koalicija okupljena oko Dodikovog SNSD-a nema potrebnu većinu od pet delegata.

Na novom Ustavu će raditi devetočlana grupa na čijem čelu je Vitomir Popović, profesor na Pravnom fakultetu u Banjaluci i bivši sudija Ustavnog suda BiH.

Sem Popovića, tu su i Miloš Bukejlović, ministar pravde RS-a, Jelena Pajić Baštinac, generalna sekretarka predsjednika RS-a, i Dalibor Panić, generalni sekretar Vlade RS-a. Svi su na listi sankcija američkog Ministarstva finansija, zbog antidejtonskog djelovanja.